مطالعات روی موش‌ها نشان می‌دهد میکروپلاستیک‌ها جریان خون مغز را مسدود میکنند!
برای اولین بار، دانشمندان حرکت میکروپلاستیک‌ها را در بدن موش‌ها به صورت زنده ردیابی کرده‌اند. این ذرات پلاستیکی کوچک توسط سلول‌های ایمنی بلعیده می‌شوند، از طریق جریان خون حرکت میکنند و در نهایت در رگ‌های خونی مغز جای می‌گیرند. محققان می‌گویند که مشخص نیست آیا چنین انسدادهایی در انسان‌ها نیز رخ می‌دهد یا خیر، اما به نظر می‌رسد که این پدیده بر حرکت موش‌ها تأثیر می‌گذارد.
میکروپلاستیک‌ها ذرات پلاستیکی کوچکی هستند که اندازه آن‌ها کمتر از ۵ میلی‌متر است و در همه جا، از اعماق اقیانوس تا یخ‌های قطب جنوب، یافت می‌شوند. آن‌ها در هوایی که تنفس می‌کنیم، آبی که می‌نوشیم و غذایی که می‌خوریم وجود دارند. حتی می‌توانند از طریق دستگاه‌های پزشکی پلاستیکی مستقیماً وارد جریان خون ما شوند.
مطالعات نشان میدهند که میکروپلاستیک‌ها و نانوپلاستیک‌های کوچک‌تر راه خود را به مغز، کبد و کلیه‌های انسان باز کرده‌اند، اما محققان تازه شروع به درک این موضوع کرده‌اند که چه اتفاقی برای این مهاجمان پلاستیکی می‌افتد و تأثیر آن‌ها بر سلامت انسان چیست. به عنوان مثال، یک مطالعه در سال گذشته نشان داد افرادی که در رسوبات چربی شریان اصلی خود میکروپلاستیک‌ها و نانوپلاستیک‌ها دارند، بیشتر در معرض خطر حمله قلبی، سکته یا مرگ هستند.
تصادف در رگ‌های خونی
در آخرین مطالعه که امروز در مجله Science Advances منتشر شده است، هایپنگ هوانگ، محقق زیست‌پزشکی در دانشگاه پکن، و همکارانش می‌خواستند بهتر درک کنند که میکروپلاستیک‌ها چگونه بر مغز تأثیر می‌گذارند. آن‌ها از یک تکنیک تصویربرداری فلورسنت به نام میکروسکوپ دو فوتونی مینیاتوری استفاده کردند تا از طریق پنجره‌ای شفاف که به صورت جراحی در جمجمه موش‌ها کار گذاشته شده بود، اتفاقاتی را که در مغز موش‌ها رخ می‌دهد، مشاهده کنند.
الیان الهیاک، محقق سلامت محیط زیست در دانشگاه نیومکزیکو در آلبوکرکی، می‌گوید که این تکنیک تصویربرداری می‌تواند میکروپلاستیک‌ها را هنگام حرکت در جریان خون ردیابی کند. او می‌گوید: «این بسیار جالب و مفید است.»
محققان به موش‌ها آب حاوی ذرات فلورسنت پلی‌استایرن — یک محصول پلاستیکی پرکاربرد در ساخت لوازم خانگی، بسته‌بندی و حتی اسباب‌بازی — دادند. حدود سه ساعت بعد، سلول‌های فلورسنت ظاهر شدند. بررسی‌های بیشتر نشان داد که سلول‌های ایمنی به نام نوتروفیل‌ها و فاگوسیت‌ها این ذرات پلاستیکی درخشان را بلعیده‌اند. برخی از این سلول‌ها احتمالاً در انحنای باریک رگ‌های خونی کوچک در ناحیه‌ای از مغز به نام کورتکس گیر کرده‌اند. گاهی اوقات، سلول‌های بیشتری پر از پلاستیک روی هم انباشته می‌شدند — هوانگ این پدیده را «مثل یک تصادف در رگ‌های خونی» توصیف میکند. برخی از این انسدادها در نهایت برطرف شدند، اما برخی دیگر تا پایان دوره چهار هفته‌ای مشاهده باقی ماندند.
هنگامی که محققان ذرات پلاستیکی را به صورت داخل وریدی به موش‌ها تزریق کردند، سلول‌های درخشان را در عرض چند دقیقه مشاهده کردند. ذرات کوچک‌تر باعث ایجاد انسداد کمتری شدند.
تأثیر بر حرکت موش‌ها
به گفته محققان، این انسدادها رفتاری شبیه به لخته‌های خونی دارند. آن‌ها دریافتند که موش‌هایی که میکروپلاستیک دریافت کرده‌بودند، جریان خون کمتری در مغز خود داشتند و تحرک آن‌ها کاهش یافته بود. این اثرات چند روز طول کشید.
هوانگ می‌گوید که او و همکارانش انسدادهای مشابهی را در قلب و کبد موش‌ها مشاهده کرده‌اند، اما نتایج این مطالعات هنوز منتشر نشده است.
برخی از یافته‌ها با تحقیقات دیگر هم‌خوانی دارد. در یک پیش‌چاپ که سال گذشته در Research Square منتشر شد، الهیاک و همکارانش گزارش دادند که غلظت بالایی از ذرات کوچک و فرسوده پلاستیک در بافت مغز، به ویژه در دیواره رگ‌های خونی و سلول‌های ایمنی، در افرادی که فوت کرده‌بودند و بدن خود را به تحقیقات اهدا کرده‌بودند، یافت شده است.
مطالعه الهیاک نشان داد که پلی‌اتیلن، یکی دیگر از میکروپلاستیک‌های رایج مورد استفاده در بسته‌بندی، فراوان‌ترین پلاستیک در این بافت‌ها بود. او امیدوار است که از تکنیک تصویربرداری برای مطالعه رفتار این پلاستیک‌ها در بدن استفاده شود.
