اروپا چرا به اسپانیا بابت اقتصاد بر پایه گردشگری حسادت میکند؟
یک بعدازظهر سرد در اواسط زمستان در سگوبیا، واقع در مرکز اسپانیا، گردشگران در پای آب‌روم باستانی شهر جمع شده‌اند و به طاق‌های معروف آن خیره شده‌اند و از خود عکس می‌گیرند. بسیاری از بازدیدکنندگان اسپانیایی هستند، اما افراد دیگری نیز از کشورهای اروپایی، آسیایی و آمریکای لاتین حضور دارند که همگی جذب جذابیت تاریخی، غذاهای لذیذ و موقعیت چشم‌انداز سگوبیا در نزدیکی کوه‌های شمال مادرید شده‌اند.
النا میرون، راهنمای محلی که کلاهی به رنگ صورتی تیره بر سر دارد و قرار است گروهی را در شهر راهنمایی کند، می‌گوید: «در دوران کووید لحظه‌ای بود که فکر کردم شاید گردشگری هرگز مانند قبل نشود. اما حالا شرایط بسیار خوب است و احساس می‌کنم امسال سال خوبی خواهد بود، مانند سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴. من خوشحالم چون می‌توانم از این شغلی که دوست دارم، زندگی کنم.»
اسپانیا در سال ۲۰۲۴ با جذب ۹۴ میلیون گردشگر رکورد زد و اکنون با فرانسه که ۱۰۰ میلیون گردشگر داشت، برای تبدیل شدن به بزرگ‌ترین مرکز گردشگری خارجی جهان رقابت میکند. گسترش صنعت گردشگری پس از کووید یکی از دلایل اصلی این است که چهارمین اقتصاد بزرگ منطقه یورو به راحتی از کشورهایی مانند آلمان، فرانسه، ایتالیا و بریتانیا پیشی گرفته و در سال گذشته رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) آن به ۳.۲ درصد رسید. در مقابل، اقتصاد آلمان در سال ۲۰۲۴ با ۰.۲ درصد کاهش مواجه شد، در حالی که فرانسه ۱.۱ درصد، ایتالیا ۰.۵ درصد و بریتانیا با پیش‌بینی ۰.۹ درصد رشد کردند.
این موضوع کمک میکند توضیح دهیم چرا مجله اکونومیست اسپانیا را به عنوان بهترین اقتصاد عملکردی جهان رتبه‌بندی کرده است. کارلوس کوئرپو، وزیر اقتصاد دولت ائتلافی سوسیالیست، می‌گوید: «مدل اسپانیا موفق است زیرا یک مدل متعادل است و این چیزی است که پایداری رشد را تضمین میکند.» او اشاره میکند که اسپانیا مسئول ۴۰ درصد از رشد منطقه یورو در سال گذشته بوده است.
اگرچه او بر اهمیت گردشگری تأکید کرد، اما کوئرپو به خدمات مالی، فناوری و سرمایه‌گذاری نیز به عنوان عواملی اشاره کرد که به اسپانیا کمک کرده‌اند از عمق بحران همه‌گیری خارج شود، زمانی که تولید ناخالص داخلی در یک سال ۱۱ درصد کاهش یافت. او اضافه میکند: «ما در حال خارج شدن از کووید بدون زخم هستیم و با مدرن‌سازی اقتصادمان، رشد بالقوه تولید ناخالص داخلی را افزایش می‌دهیم.»
این فرآیند مدرن‌سازی با کمک صندوق‌های بازیابی پس از همه‌گیری از برنامه نسل بعدی اتحادیه اروپا حمایت می‌شود. اسپانیا تا سال ۲۰۲۶ تا ۱۶۳ میلیارد یورو (۱۶۹ میلیارد دلار؛ ۱۳۶ میلیارد پوند) دریافت خواهد کرد و به همراه ایتالیا بزرگ‌ترین دریافت‌کننده این صندوق‌ها خواهد بود. اسپانیا این پول را در سیستم ریلی ملی، مناطق کم‌انتشار در شهرها و همچنین در صنعت خودروهای الکتریکی و یارانه‌های کسب‌وکارهای کوچک سرمایه‌گذاری میکند.
ماریا خسوس والدِموروس، مدرس اقتصاد در مدرسه کسب‌وکار IESE اسپانیا، می‌گوید: «هزینه‌های عمومی بالا بوده و مسئول حدود نیمی از رشد ما از زمان همه‌گیری است.» او اشاره میکند که سایر اقتصادهای بزرگ اروپا به دلیل وابستگی بیشتر به صنعت، رشدشان محدود شده است، در حالی که صنعت «در حال حاضر به دلیل عواملی مانند هزینه بالای انرژی، رقابت با چین و سایر کشورهای آسیایی، هزینه انتقال به مدل محیطی پایدارتر و حمایت‌گرایی تجاری، بسیار آسیب دیده است.»
از زمان کووید، چالش بزرگ دیگر اقتصادی برای اسپانیا بحران هزینه‌های زندگی بوده است که به دلیل اختلال در زنجیره تأمین و حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ ایجاد شد. تورم در ژوئیه آن سال به اوج سالانه ۱۱ درصد رسید و قیمت انرژی به ویژه به اسپانیایی‌ها آسیب وارد کرد، اما تا پایان سال ۲۰۲۴ به ۲.۸ درصد کاهش یافت.
مادرید معتقد است که یارانه‌هایی که برای کاهش هزینه مصرف سوخت و تشویق به استفاده از حمل‌ونقل عمومی معرفی کرد، همراه با چندین افزایش در حداقل دستمزد، کلیدی در کاهش تأثیر افزایش قیمت انرژی بوده است. در اوج بحران انرژی اروپا، اسپانیا و پرتغال همچنین با بروکسل مذاکره کردند تا یک «استثنای ایبری» ایجاد کنند که به آنها اجازه می‌داد قیمت گاز مورد استفاده برای تولید برق را محدود کنند تا هزینه‌های مصرف‌کنندگان کاهش یابد.
کوئرپو استدلال میکند که چنین اقداماتی به مقابله با آسیب‌پذیری سنتی اسپانیا در برابر بحران‌های اقتصادی کمک کرده است. او می‌گوید: «اسپانیا در حال اثبات مقاومت بیشتر در برابر شوک‌های متوالی است – از جمله شوک تورمی که با جنگ در اوکراین همراه بود. و فکر می‌کنم این بخشی از سپر محافظ کلی است که ما برای مصرف‌کنندگان و شرکت‌هایمان ایجاد کرده‌ایم.»
تولید انرژی سبز این کشور نیز به عنوان یک عامل مساعد دیگر دیده می‌شود، نه تنها در تضمین برق، بلکه در تشویق سرمایه‌گذاری. اسپانیا دومین زیرساخت بزرگ انرژی تجدیدپذیر در اتحادیه اروپا را دارد.
این موضوع برای کشوری که دومین تولیدکننده بزرگ خودرو در اروپا است، یک موهبت محسوب می‌شود. وین گریفیتس، مدیرعامل بریتانیایی‌الاصل سئات و کوپرا، می‌گوید اگرچه تولید خودروهای الکتریکی اسپانیا از بقیه اروپا عقب‌تر است، اما او پتانسیل زیادی در این زمینه می‌بیند. او می‌گوید: «در اسپانیا همه عواملی که برای موفقیت نیاز دارید وجود دارد: افراد رقابتی و آموزش‌دیده و همچنین یک سیاست انرژی پشت آن. ساختن خودروهای بدون انتشار گازهای آلاینده فایده‌ای ندارد اگر از انرژی آلوده استفاده کنید.»
با وجود این جنبه‌های مثبت، یک ضعف دیرینه اقتصاد اسپانیا نرخ بیکاری مزمن بالا بوده است که در اتحادیه اروپا بالاترین است و تقریباً دو برابر میانگین این بلوک است. با این حال، این وضعیت در سه ماهه آخر سال ۲۰۲۴ بهبود یافت، زمانی که نرخ بیکاری اسپانیا به ۱۰.۶ درصد کاهش یافت که کمترین سطح از سال ۲۰۰۸ است. در همین حال، تعداد افراد شاغل در اسپانیا اکنون به ۲۲ میلیون نفر رسیده است که یک رکورد جدید است. یک اصلاحات کارگری که ثبات شغلی را تشویق میکند، به عنوان یک دلیل کلیدی برای این موضوع دیده می‌شود.
این اصلاحات محدودیت‌هایی را بر استفاده شرکت‌ها از قراردادهای موقت افزایش داد و به انعطاف‌پذیری بیشتر در استفاده از قراردادهای دائمی کمک کرد. این کار تعداد کارگران موقت را بدون مانع در ایجاد شغل کاهش داد. همچنین، اگرچه ورود مهاجران بحث‌های سیاسی شدیدی را به دنبال داشته است، اما جذب آنها در بازار کار توسط بسیاری به عنوان یک عامل کلیدی برای کشوری با جمعیت سریع‌اً پیر دیده می‌شود.
پدرو سانچز، نخست‌وزیر سوسیالیست، صراحتاً بر نیاز به مهاجران تأکید کرده و مشارکت آنها در اقتصاد را «اساسی» توصیف کرده است. کمیسیون اروپا پیش‌بینی کرده است که اسپانیا امسال نیز به رهبری رشد در میان اقتصادهای بزرگ این بلوک ادامه خواهد داد و از میانگین اتحادیه اروپا پیشی خواهد گرفت. با این حال، چالش‌هایی در افق وجود دارد.
وابستگی شدید به گردشگری – و افزایش مخالفت مردم محلی با این صنعت – یکی از نگرانی‌ها است. دیگری بدهی عمومی عظیم اسپانیا است که بیشتر از تولید اقتصادی سالانه این کشور است.
ماریا خسوس والدِموروس هشدار می‌دهد که این «یک عدم تعادل است که باید اصلاح شود، نه تنها به این دلیل که قوانین مالی جدید اتحادیه اروپا آن را می‌طلبد، بلکه به این دلیل که می‌تواند باعث بی‌ثباتی مالی شود.» علاوه بر این، یک بحران مسکن در سراسر کشور شعله‌ور شده است که میلیون‌ها اسپانیایی را در تلاش برای یافتن مسکن مقرون‌به‌صرفه قرار داده است.
با یک فضای سیاسی نامطمئن و به شدت قطبی‌شده، دولت اقلیت سانچز به سختی می‌تواند چنین مشکلاتی را حل کند. اما در حالی که این دولت تلاش میکند این معماها را حل کند، اسپانیا از جایگاه خود به عنوان موتور رشد اروپا لذت میبرد.
